کنتاکتور

 

در ساده ترین تعریف، کنتاکتور یک دستگاه سوئیچیگ(کلید زنی)  الکتریکی است که برای خاموش و روشن کردن یک مدار الکتریکی استفاده می‌شود.

 

کنتاکتور یک نوع خاص از رله است اما یک تفاوت پایه ای بین کنتاکتور و رله وجود دارد و آن اینست که کنتاکتور بیشتر در دستگاه‌هایی کاربرد دارد که ظرفیت تحمل جریان بالاتری دارند درحالیکه رله برای

 

دستگاه‌هایی با جریان پایین تر مورد استفاده قرار می‌گیرند و کنتاکتور ساختاری به هم پیوسته دارد و به راحتی قابل نصب است.

 

 

انواع کنتاکتور ها:

 

کنتاکتور(جریان DC) :

DC1

قطع و وصل بار های اهمی ، بارهای غیر سلفی یا با ویژگی سلفی ضعیف ، گرمکن برقی

DC2

راه اندازی موتور DC تحریک شنت بدون تعداد دفعات قطع و وصل زیاد، قطع تغذیه موتور در هنگام کار

DC3

راه اندازی موتور DC تحریک شنت با تعداد دفعات قطع و وصل زیاد در فواصل زمانی کم ، مدار ترمز

DC4

راه اندازی موتور DC تحریک سری بدون تعداد دفعات قطع و وصل زیاد ، قطع تغذیه موتور در هنگام کار

DC5

راه اندازی موتور DC تحریک سری با تعداد دفعات قطع و وصل زیاد در فواصل زمانی کم ، مدار ترمز

DC11

کنتاکتور کمکی ، فاقد تیغه های قدرت و فاقد کوپل مغناطیسی. این کنتاکتور ها بر روی کنتاکتور های اصلی نصب میشوند و از آنها تنها در مدار فرمان استفاده میشود.

 

کنتاکتور(جریان AC) :

AC4

راه اندازی موتور سه فاز آسنکرون روتور قفسه ای ، با ترمز جریان مخالف ،تغییر جهت چرخش موتور ، با تعداد دفعات قطع و وصل زیاد در فواصل کم

AC11

کنتاکتور کمکی ، فاقد تیغه های قدرت و فاقد کوپل مغناطیسی. این کنتاکتور ها بر روی کنتاکتور های اصلی نصب میشوند و از آنها تنها در مدار فرمان استفاده میشود.

AC22

کنتاکتوری که برای ولتاژ فشار متوسط استفاده میشود.

AC6

کنتاکتوری که برای بانک خازنی استفاده میشود.

AC1

برای بار های روشنایی یا اهمی خالص

AC2

برای بار های غیر موتوری (مثلا ترانسفورماتور ها)

AC3

برای بار های موتوری بدون ترمز و رتور سیم پیچی شده

AC4

 

برای بار های موتوری با وجود ترمز یا رتور قفسی

 

انواع مشخصه های ولتاژ های کنتاکتور ها :

 

ولتاژ نامی Ue:

 

ولتاژ نامی مشخص کننده حداکثر ولتاژ مجاز کار تیغه های کنتاکتور در جریان نامی است. مسلما ولتاژ نامی یکی از پارامتر های موثر در انتخاب کنتاکتور، متناسب با نیاز صنعت مورد استفاده و ولتاژ تغذیه بار ها

 

می باشد. برای بار های سه فاز این ولتاژ بیانگر ولتاژ خط و برای بار های تکفاز بیانگر ولتاژ فاز می باشد.

 

ولتاژ عایقی Ui:

 

ولتاژ عایقی کنتاکتور بیانگر حداکثر ولتاژ مجاز قابل تحمل توسط کنتاکتور است. اگر این حداکثر ولتاژ در زمان های بروز خط در سیستم به کنتاکتور اعمال شود باعث بروز خرابی در عایق بندی کنتاکت ها و سایر

 

اجزا کنتاکتور نخواهد شد. خطاهایی نظیر بروز اتصال کوتاه نامتقارن که باعث افزایش ولتاژ در فاز های سالم می شود یا اتصال فیدر با ولتاژ بالاتر به فیدر تغذیه کنتاکتور می تواند باعث بروز خطای افزایش

 

ولتاژ گردد.

 

ولتاژ نامی بوبین Uc:

 

ولتاژ نامی بوبین بیانگر ولتاژ مجاز مورد نیاز جهت تحریک بوبین کنتاکتور است. در هنگام انتخاب کنتاکتور با توجه به شرایط پروسه تحت کنترل و نیاز های مختلفی نظیر تامین ایمنی ولتاژ مدار فرمان و بخش

 

کنترلی انتخاب می گردد. این ولتاژ بیانگر ولتاژ نامی بوبین کنتاکتور های مورد نیاز است.

 

همانگونه که قبلا اشاره شد بوبین کنتاکتور ها در دو نوع AC و DC با ولتاژ های نامی 380V , 220V , 110V , 48V , 24V تولید می شوند.

 

انواع مشخصه های جریان در کنتاکتور ها :

 

جریان نامی:

 

جریان نامی عبارت است از جریانی که با توجه به نوع بار می تواند بصورت دائمی از کنتاکتور عبور کرده و توسط کنتاکتور مرتبا قطع و وصل گردد بدون اینکه آسیبی به تیغه های کنتاکتور و مکانیزم قطع و وصل

وارد شود.

 

جریان دائمی Ith2:

 

جریان دائمی که مقدار آن بیشتر از جریان نامی کنتاکتور است جریانی است که در شرایط عادی می تواند بصورت دائمی از تیغه های کنتاکتور عبور نماید بدون اینکه آسیبی به کنتاکتور وارد گردد.

 

جریان هفتگی Ith1:

 

جریان هفتگی جریانی است که می تواند حداکثر به مدت یک هفته از تیغه های کنتاکتور عبور نماید.

 

جریان هشت ساعته Ith:

 

جریان هشت ساعته جریانی است که می تواند حداکثر به مدت یک شیفت کاری هشت ساعته از تیغه های کنتاکتور عبور نماید.

 

جریان اتصال کوتاه ضربه Is:

 

در زمان بروز اتصال کوتاه تا قبل از اینکه وسایل حفاظتی اقدام به قطع جریان خطا نمایند کنتاکتور ها نیز همچون سایر تجهیزات نظیر کابل ها ، باس بار ها و غیره باید قادر باشند جریان های لحظه ای که در

 

زمان اتصال کوتاه از تیغه ها کنتاکتور عبور می نماید را بدون اینکه آسیب هایی نظیر جوش خوردگی کنتاکتها به پلاتین ها وارد گردد یا در اثر استرس های مکانیکی و تنش های دینامیکی ناشی از بروز اتصال

 

کوتاه تیغه ها تغییر فرم ندهند. به حداکثر جریان در لحظه اتصال کوتاه جریان اتصال کوتاه ضربه گفته می شود و آنرا با Is نمایش میدهند.

 

همچنین به حداکثر مقدار موثر جریان اتصال کوتاه که کنتاکتور می تواند تحمل کند جریان نامی زمان کم یا جریان یک ثانیه  گفته می شود.

 

مزایای کنتاکتور نسبت به کلیدهای دستی :

 

1-مصرف کننده از راه دور کنترل می شود.

 

2-مصرف کننده از چد محل کنترل می شود .

 

3-سرعت قطع و وصل کلید زیادو استهلاک آن کم است .

 

4-عمر موثر آنها بیشتر است.

 

5-امکان طراحی مدار فرمان اتوماتیک برای مراحل مختلف نیاز مصرف کننده وجوددارد.

 

6-از نظر حفاظتی مطمئن تر هستند و حفاظت مناسب تر و کامل تری دارند.

 

7-هنگام قطع برق مدار مصرف کننده نیز قطع می شود و به استارت مجدد نیاز پیدا می کند در نتیجه از خطرات وصل ناگهانی برق دستگاه جلوگیری می کند.